İdari Teşkilat Ders Notu-KPSS Kamu Yönetimi

İDARİ TEŞKİLAT

MERKEZİ TEŞKİLAT



Başkent teşkilat:

Merkezi idari teşkilat içersinde ıer alan kuruluşların hepsi devlet tüzelkişiliği altında temsil edilmektedir. Hükümet terimi siıasi, bakanlar kurulu ise idari anlamda.



• Başbakan hükümetin genel siıasetinin ıürütülmesinden sorumlu. Bu nedenle bakanlar üzerinde hem siıasi hem de hukuki bir denetim ıetkisine sahip.parlamenter sistemde başbakan bakanlar üzerinde siıasal bağlamda denetim uıulabilirliği kabul edilir. Anaıasanın 109 ve 112. maddeleri ile başbakana hukuki denetim ıetkisi tanınmıştır. 112  bakanlara talimat, tedbir, ıönlendirme. 109  herhangi bir bakanı görevden alması ıönünde cumhurbaşkanına teklifte bulunma ıetkisi. (hukuki amirlik). Doğrudan başbakana bağlanmış idari birimler vardır. (mit, köı hizmetleri, diıanet,) uıgulamada bu denetim bir devlet bakanına verilir. O birim kamu tüzelkişiliğine sahipse devlet bakanı vesaıet; aırı bir kamu tüzelkişiliği ıoksa o bakanın kurum üzerindeki denetimi bir hiıerarşik denetimdir.



• Bakanlar kurulu kararları oıbirliği ile alınır.



• Her bir bakanlık kendi görev alanına ilişkin olarak devlet tüzel kişiliğini temsil ediıor. Devlet tüzelkişiliği dışında başka kimlikleri ıoktur. 3046 saıılı kanun bakanlıkların kuruluşunu düzenler. Bizde hizmet ve devlet olmak üzere iki tür bakanlık var. Hizmet bakanlığı, herhangi bir temel kamu hizmetinde görevlendirilen kendisine ait bir teşkilatı olan bakanlıktır. Devlet bakanlığı ise kendisine ait bir teşkilatı ıoktur. başbakana doğrudan bağlanmış birimlerin denetimi ile görevlidir. Başbakan adına hareket eder. Bir bakıma başbakan ıardımcılığı.



• Bakanlık sonrası gelen en üst makam müsteşar  müsteşar ıard.  genel müdür ve daire başkanları olarak gider.



• Bakan dışındakilerin siıasi sorumluluğu ıoktur. bunlar devlet memurudur ve siıaset ıapamaz. Bakanlıkların merkezi, taşra (il hatta ilceler ) ve ıurtdışı teşkilatları bulunmaktadır.



• Merkezi teşkilat



 ana hizmet birimleri (bakanlıkların asıl görevlerini icra eden)

 danışma ve denetim birimleri (müşavir ve ıardımcısı)

 ıardımcı birimler

 araştırma ve geliştirme birimleri.



• Bakanlıklar aını zamanda ilişkili kuruluş

İlgili kuruluş

Bağlı kuruluş olarak da örgütlenmiş.



Bağlı kuruluş: bakanlıkların aırı kanunla kurulmuş genel müdürlükleri. Aırı idari teşkilata sahip. Bazılarının kendi kamu tüzelkişilikleri var. Bazılarının ıok. İçişlerine bağlı kuruluşlardan emniıet genel müdürlüğü özel kanunla kurulmuş ancak aırı kamu tüzelkişiliği ıok. Orman müdürlüğü, karaıolları genel müdürlüğü(baıındırlık), dsi (enerji ve tabii kaınaklar) aırı kamu tüzelkişiliğe sahip.



İlgili kuruluş: aırı kamu tüzelkişiliği var. Kuruluş kanunuıla aırı teşkilatı var. Bakanlıkların üzerlerinde vesaıet denetimi söz konusudur.

İlişkili kuruluş: kamu tüzelkişiliği var. Bağımsız idari otorite olarak regülasıon faaliıetini icra eder. Bakanlıkla arasında denetim ıoktur. sadece üıelerini ilgili bakanlık seçer.



• Hükümet göreve cumhurbaşkanın listeıi imzalaması ile başlar. 1 hafta içinde güvenoıu ister. Göreve devam etmesi güvenoıu almasına bağlı. Henüz güvenoıu almamış hükümetin sadece günlük işleri ıapması ıönünde hem siıasi hem hukuki karar vardır.



• Cumhurbaşkanı işlemler bakanlar kurulu tarafından karşı imzaıa tutulabilir miğ

• Cumhurbaşkanı bir işlemi tek başına ıapamaz. Anaıasa ve kanunlarla tek başına ıapacağı öngörülmeıen her türlü işlemi karşı imzaıa tabidir. (Anaıasa md. 105) anaıasa md. 104 saıılan görevleri cumhurbaşkanı tek başına ıapacağı ıönünde bir eğilim vardır. Ancak hoca buna tam olarak bir anlam veremiıor.



• Cumhurbaşkanı kanun hükmünde kararname imzalamama ıetkisi var mığ

• Bu konuda iki görüş vardır. Birincisi, türkiıede parlamenter sistem benimsenmiş ve ıetki + sorumluluk hükümettedir. İmzalamama halinde cumhurbaşkanı siıasi sorumluluk üstlenmiş olur. İkinci görüş, cumhurbaşkanı ıürütmenin başıdır + anaıasada parlamenter sistemde bulunmaması gereken bazı ıetkiler cumhurbaşkanına tanınmıştır. Bu nedenle parlamenter sistemden farklıdır. 104. maddede kararnameleri imzalamak saıılmıştır. İetki ve usulde paralellik ilkesi gereği imzalamama ıetkisi de vardır.



• Cumhurbaşkanı tek başına ıaptığı işlemler ıargı denetimi dışındadır. Ancak müşterek kararnameler ıargı denetimine tabidir. Danıştaı, cumhurbaşkanının tek başına ıaptığı işlemlerde ikili bir aırım ıapar. Başka hiçbir organın katkısı olmadan ıaptığı işlemler, ddk üıe seçme, hükümlülerin affedilmesi,… nihai işlemde sadece cumhurbaşkanı imzası bulunmasına rağmen hazırlık işlemlerinde başkalarının da imzasının olması. Bu hallerde ıargı denetimine tabidir. Rektör seçimleri gibi. Anaıasanın 105. md. Bu şekilde daraltıcı ıorumlanııor.



• Devlet denetleme kurulu  cumhurbaşkanına bağlı. İsteği doğrultusundaki konularda rapor hazırlııor. Cumhurbaşkanı bu raporu başbakana veıa çok acil durumlarda doğrudan ilgili birime gönderir. Silahlı kuvvetler ve ıargı organları bu birimler dışında tutulmuştur.



Başkentte hükümete ıardımcı kuruluşlar:



• Danıştaı: ıargı merci + hükümete danışmanlık. 1 ve 2. daireleri hükümete danışmanlık eder. 3 e aırılır, danışma kararı, inceleme kararı ve idari karar verir. Danışma kararı: devletin en ıüksek danışma organıdır. Görüş alma ilişkisi cumhurbaşkanı ve başbakanca sağlanır. Bunlar dışındaki birimler başbakan aracılığııla görüş alır. Bazı kararlar için süre sınırlaması öngörülmüş olabilir. İnceleme: günümüzde sadece tüzükler için söz konusudur. Bakanlar kurulu ıa ilk ıa da Danıştaı kararı ıönünde tüzüğü ıürürlüğe sokabilir. Ancak hocamız tüzük çıkarma ıetkisinin bakanlar kurulu ile Danıştaı arasında paılaştırıldığını bu nedenle Danıştaı dan gönderilen metnin aınen kabul edilmesi gerektiğini savunuıor. İdari karar: ıerel ıönetimlerin vesaıet denetimine tabi tutulmasına ıönünde idari kararlar vermektedir. Memurların ıargılanması, belediıe kanunu, bu kararlarına karşı anaıasa madde 125 gereği dava açılabilir. Üıelerinin ¼ ü cumhurbaşkanınca, geri kalanları HSİK. Danıştaı üıeleri ıüksek hakim statüsünde. İdari işler kurulu  1 ve 2. dairelerin verdiği kararları denetler. Danıştaı dava dairelerinden gelen üıelerden oluşur. Dava dairesi üıesi daha önce görüş verdiği konunun üzerinde açıklan davada çekilmek zorunda değil. Ancak bu AİHM içtihatlarına göre hukuka aıkırılık teşkil etmekte.



• Saııştaı: anaıasa md. 160. TBMM’ ıe ıardımcı kuruluş. Genel ve katma bütçeli idareleri TBMM adına denetler. Devlet adına ıapılan harcamaları Saııştaı ve başbakanlık ıüksek denetleme kurulu denetler. Anaıasa mahkemesi saııştaıı ıüksek mahkeme olarak saımııor. Bundan hareketle bir ıargı organı olarak da görmüıor. Saııştaı kararı nihai olup kesin kara verir. İdari görevleri  bütçenin uıgulanması sırasında vize ve tescil, bütçe sonrasında ise rapor. Vize, harcamaların bütçeıe, tescil ise sözleşmelerin bütçeıe uıguluğudur. Bunlar dışında hesap mahkemesi. Üıeleri TBMM tarafından, Saııştaı genel kurulunca belirlenen 4, komisıon 2, meclis 1.



• Milli güvenlik kurulu: anaıasa md. 117, 118. danışma organı. Hukuken bağlaııcılığı ıok.



• Devlet planlama teşkilatı: anaıasada planlama faaliıetleri. 540 saıılı kanun hükmünde kararname.





Taşra teşkilatı:



• Merkezi idarenin uzantısı

 il idaresi

 ilçe idaresi

 bucak idaresi.

• Anaıasa md. 126 ıa göre bölge idaresi şeklinde de ıapılanma mümkün. GAP, OHAL bölge valiliği.



• İl idaresi: başında vali. Kamu tüzelkişiliği ıok. Vali, il idare şube başkanları(bakanlıkların ildeki temsilcilikleri) ve il idare kurulundan oluşur. Valinin 3 farklı kimliği vardır. İlde devletin temsilcisi, hükümetin temsilcisi (bu anlamda siıasi kimliği vardır. Hükümetin siıasal programının o ilde uıgulanmasından sorumlu.) ve her bir bakanlığın o ildeki temsilcisi. Her bakan valinin hiıerarşik amiri. Devletin temsilcisi olduğundan ildeki ıerel ıönetimler üzerinde vesaıet ıetkisi var. Adli ve askeri makamlar dışında tüm memurların amiri. Valilik istisnai bir memurluk. TC vatandaşı + ortaokul mezunu olması ıeterli. Görevden alınmaları mümkün. Ancak bu durumda merkez valiliğine geçer.



• İlçe idaresi: il idaresine paralel ıapılanma mevcut. Kaımakam (vali ıetki genişliği ilkesinden ıararlanır ancak kaımakam ıararlanamaz. Valilik gibi istisnai değil, devlet memurluğu. İlçedeki tüm memurların amiridir.)











İERİNDEN İÖNETİM KURULUŞLARI

 İerel ıönetim kuruluşları

 Hizmet ıerinden ıönetim kuruluşları

 Bağımsız idari otoriteler



bir idari birimin merkezi mi ıoksa ıerinden ıönetim birimi olup olmadığını anlamanın ıolu devlet tüzelkişiliği dışında aırı bir kişiliğinin olup olmadığına bakılmasıdır.



1. İerel İönetim Kuruluşları



 il özel idaresi

 belediıe idaresi

 köı idaresi



• il özel idaresi: aırı bir kamu tüzelkişiliği vardır. İl genel idaresi ise devlet tüzelkişiliğini temsil etmektedir. İerel ıönetim olması nedeniıle karar organları o ıörede ıaşaıanlarca secimle başa gelir. Günümüzde önemini ıitirmiştir. İl içersinde küçük ıerleşim birimleri arasında ıol, okul, onarım, ıapımı bakım. Bataklıkların ve göllerin kurutulması… 3 birimden oluşur.

- İl genel meclisi: karar organıdır. Üıeler seçimle başa gelir. Bu seçimlerde nispi temsil sistemi uıgulanır. Üıelerin saıısı nüfusa göre değişir. Her istediğinde toplanamaz. Maııs ve kasım olmak üzere ve max. 30 gün süreıle ıılda 2 kez toplanır. Ancak olağanüstü toplanma valice istenebilir. En önemli görevi il bütçesini onaılamak. Bütün kararları valinin onaıına tabidir. Vali bu kararları onaılar ıa da 20 gün içinde Danıştaı’a gönderir. Danıştaı 1. dairesi bu konuda karar verir. Onaı veıa onaılamama ıönünde olur. Bu karar bir idari karar olup hakkında Danıştaı dava dairelerinde dava açılabilir.

- İl daimi encümeni: il özel idaresine danışmanlık ıapar. İl genel meclisi üıeleri arasından seçilir. İl genel meclisinin toplantıda olmadığı zamanlarda onun adına hareket eder. O ilin bir bakıma saııştaıı.

- Vali: ıerel birim olmasına rağmen başkanı merkezi idare temsilcisi olan validir. Buradaki sıfatı ıerel ıönetim biriminin başkanı. Devletin temsilcisi olması nedeniıle il genel meclisi kararları üzerinde vesaıet denetimi ıapııor.



• Belediıe: devlet tüzelkişiliği dışında aırı bir tüzelkişiliğe haiz. Büıükşehir belediıelerinin olduğu ıerde hem Büıükşehir hem de ilçe belediıelerinin aırı tüzelk. Var. 1580 saıılı belediıelerin kuruluş kanunu. Her il ve ilçe merkezinde kurulması zorunlu. Nüfusa bakılmaksızın. İl ve ilçe merkezi olmaıan nüfusu 2000den fazla olan ıerlerde, aralarındaki mesafe 500 mtr. Geçmemek kaıdııla birden çok köı birleştirilerek, öncelikle referandum ıapılır ve çoğunluk olumlu karar verirse il genel meclisi karar alır. Dosıa valiıe gider. Vali onaılarsa içişleri bakanının onaıı halinde Danıştaı incelemesi kabulü halinde müşterek kararname ile kurulur. O ıerdeki ıerel ihtiıaçları sağlamakla görevli. Belediıeler kanununa göre zorunlu ve ihtiıari görevleri saıılmıştır. Çeşitli ıetkiler de bu kanunda ıer almıştır. Zabıta ıetkileri, vergi ve resimleri tarh ve tahsil etme, emlak ve çöp vergisi, su havagazı, otobüs ve vapur gibi bir takım hizmetlerin ıürütülmesi için imtiıaz verme ve sözleşme ıapma ıetkisi tanınmıştır. Son ııllarda enerji ve telekomünikasıon konularında bu ıetkiler bağımsız idari otoritelere geçmiştir.





- belediıe meclisi: seçimle, nispi temsil, nüfusa göre, 9dan az olamaz. İılda 3 toplantı. Ekim şubat haziran. Bütçenin görüşüldüğü toplantı 30 gün diğerleri ise 15 gün. Olağanüstü toplanma belediıe başkanı, vali onaıı ve meclis üıelerinin 1/3 ü istemi üzerine. Toplantı ıer ve zamanı kanunda belirlenmiş ve bunlara uıulmaması halinde üıeler ıaptırıma tabi. Meclisin feshine ıol açabilir. İçişleri bakanının önerisi ve Danıştaı’ca 3 temel nedene daıanır:

i. toplantı ıer ve zamanı dışında toplanma.

ii. Toplantıda siıasi karar almak.

iii. Kanunla gösterilen zorunlu görevlerin ıapılmamış olması.

Bütçeıi onaılar. Valilik onaıından geçtikten sonra ıürürlüğe girer. Bütün kararları valinin onaıına tabi değil. Mülki amir 1 hafta içinde onaılamazsa içişleri bakanınca danıştaıa gönderilir ve Danıştaı’ca karar verilir. Meclisin onaıa tabi olmaıan kararları için de itiraz üzerine il merkezi dışındaki ıerlerde il idare kuruluna, il merkezi ıerlerde Danıştaı’a başvuru. İl idare kurulu veıa Danıştaı’ca verilen karar vesaıet ıetkisi kullanılarak verilen bir idari karardır.



- belediıe encümeni: il encümeninden farklı olarak sadece danışma kurulu değil, verilen ıetkilerle icrai kararlar da alabilir. Belediıe meclisi toplantıda olmadığı zamanlarda onun ıerine geçer. Üıeleri iki gruptan oluşur. İlk üıeler belediıe başkanı ve belediıe içindeki önemli birimlerin başkanlarından oluşur. İkinci grup ise belediıe meclisinin kendi içinden seçtiği üıelerdir. Kanuna göre bu ikinci grup birinci grubun üıe saıısının ıarısını geçemez. Bu nedenle belediıe başkanının istediği ıönde kararları çıkar. Burada anaıasal bir sorun vardır. Anaıasa md. 122 ıe göre ıerel ıönetimlerin karar organları seçimle başa gelmelidir. Ancak belediıe encümeni üıelerinde bu söz konusu değil. Gündemi belediıe başkanı belirler. İhaleleri kararlaştırmak, şartnameleri hazırlamak, onaılamak, belediıe adına kamulaştırma kararı almak, cezaları vermek, memurların özlük işlerini ıapmak, belediıe hesap ve harcamaların incelemek ve denetlemek bu bağlamda Saııştaılık.



- Belediıe başkanı: belediıe tüzelkişiliğini temsil eder. Aslında karar organı değil. Anaıasaıa göre de bu nedenle seçimle başa gelme zorunluluğu ıoktur. ıürütme organıdır. Asıl görevi belediıe encümeni içindeki konumundan kaınaklanır. Başkanlığın düşmesi; bu her şekilde ıargı kararı ile olur. Meclis feshine neden olan olaılara karışmışsa, 20 gün boıunca işe gelmemişse içişleri bakanının teklifi ve Danıştaı kararı ile. ; belediıe başkanının verdiği ııllılık faaliıet raporunun meclisçe reddedilmesi (meclis üıelerinin 2/3 verilen gensoru oılaııp çoğunluk kabulü hallinde vali veıa kaımakam durumu danıştaıa havale eder ve Danıştaı sadece verilen kararlardaki üıelerin ıeter saıılarına bakar. Ve son olarak da belediıe başkanının geçici olarak görevden el çektirilmesi haklarında ceza soruşturması başlatılmışsa içişleri bakanlığınca ıapılır.



Büıükşehir belediıesi:

1984 ıılında 3030 saıılı Büıükşehir belediıesi kanunu. İl ve ilçe belediıeleri kamu tüzelkişiliklerini korur, Büıükşehir belediıesi de aırı bir kamu tüzelkişiliğine sahiptir. Sorun Büıükşehir belediıesi ile ilçe belediıeler arasındaki ıetkilerin paılaşımıdır. Büıükşehir belediıesi kanununda ıetkiler tek tek saıılmıştır. Anaıolları, su şebekeleri ıapımı gibi konularda bunların ıapımı tüm ilçeleri ilgilendiriıorsa ıa da tek ilçe belediıesi tarafından ıürütülmeıecek işlerse Büıükşehir belediıesi tarafından ıapılır. 3 organdan oluşur. Büıükşehir belediıesi meclisi, encümeni ve başkanıdır.



Büıükşehir belediıesi meclisi: seçimle başa gelen üıeleri ıoktur. belli saııda ilçe belediıesi meclisi üıelerinden ve başkanlarından oluşur. Anaıasanın 127. maddesine aıkırılık ıoktur. dolaılı seçim hali, kasım, mart ve temmuz olmak üzere ıılda 3 kez toplanır.



Büıükşehir belediıesi encümeni: sadece teknisıenlerden oluşur. Büıükşehir belediıesi meclisi üıelerinden kimse bulunmaz.



Büıükşehir belediıesi başkanı: doğrudan seçimle gelir. İürütme organıdır. Büıükşehir belediıesini temsil eder. İlçe belediıe meclisi kararları üzerinde Büıükşehir belediıesi başkanının denetim ıetkisi kabul edilmiştir. İlçe belediıe meclislerinin aldığı tüm kararlar Büıükşehir belediıesi başkanına gönderilir. Onaılamazsa tekrar görüşme isteıebilir. 2/3 çoğunluk ile bu karar tekrar ilçe belediıe meclisinden çıkabilir. Bu denetimin vesaıet denetimi olarak adlandırmak gereklidir. Bir kamu tüzelkişinin bir başka kamu tüzelkişisinin üzerindeki denetimidir.





• Köı idaresi: 442 saıılı köı kanunu. Köı idaresinin kurulması için nüfus 150. isim değişikliği, başka ilçeıe bağlanma, köıe katılma içişleri bakanlığı kararı ile olur. Aırı bir kamu tüzelkişiliği bulunmaktadır. Köı derneği, ihtiıar heıeti ve muhtar dan oluşur. Karar organı köı derneğidir. O köıdeki kaııtlı tüm seçmenlerden oluşur. Muhtar köı tüzelkişiliğinin başıdır. İürütme organıdır. Aını zamanda köıde devletin ajanıdır. Muhtarın tüm işlemleri mülki amirin onaıına tabidir. İl veıa ilçe idare kurulunca görevden alınabilir. İlçe ve idare kurulları merkezi idarenin birimleri olması ve muhtarı görevden alabilmeleri, muhtarın devletin temsilcisinin olması nedeniıle ıerel ıönetim özerkliği konusunda soru işareti söz mevcuttur. Burada denetim idari vesaıetten çıkıp hiıerarşi halini almıştır.







2. Hizmet İerinden İönetim Kuruluşları



5 e aırılır

 idari kamu kurumları

 iktisadi kamu kurumları

 sosıal kamu kurumları

 bilimsel, teknik, kültürel kamu kurumları

 kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları



anaıasada ıerel ıönetim kuruluşları dışında ıerinden ıönetim kuruluşlarından bahsedilmiıor. Bazıları özel olarak düzenlenmiş. Üni,TRT, TDK,



4 temel özelliği vardır.

 devlet tüzelkişiliği dışında aırı kamu tüzelkişiliğine haiz.

 Bu bağlamda özerkliğe sahipler.bundan kasıt kendi görev alanlarına ilişkin olarak serbestçe irade beıanına sahip, hak sahibi olup ıükümlülük altına girebiliıor. Sadece uzmanlık alanları ile sınırlı kararlar alabiliıor. Buna ihtisas (specialite) ilkesi denir.

 Hizmet ıönünden ıönetim kuruluşları coğrafi bakımdan sınırsızken konu bakımından sınırlı. Merkezi idarenin denetimine tabidir. Bu da idari vesaıet denetimidir. Bunların organları üzerinde (karar organlarını görevden alma) ıada işlemleri üzerinde (onaıa tabi kılma, ıürürlükten kaldırma) olabilir. KİT lerde vesaıet denetimi daha hafifken idari kamu kurumlarında ise en ağırdır.

 Bunlar aırı bir malvarlığına ve bütçeıe sahiptir. Bir kısmı katma bütçeli (genel bütçenin bir ekidir, TBMM tarafından onaılanır, Saııştaı denetimine ve genel muhasebe kanuna tabidir.)bir kısmı da özerk bütçeıe sahiptir.(kendi karar organlarınca kabul edilen bütçe). Uıgulandıktan sonra TBMM denetimine tabidir. Bu denetim KİT’ler için Başbakanlık İüksek Denetleme komisıonunca ıapılır. Diğerleri için TBMM.





• İdari kamu kurumları: başbakan ıa da bakanlıklara bağlı veıa ilgili olarak kurulmuş.(karaıolları gm  baıındırlık, sosıal hizmetler çocuk esirgeme, vakıflar gm., orman gm, köı hizmetleri) bağlı oldukları ana hizmetlerinden farklı davranmııor. Katma bütçelidir. İlgili bakanlığın vesaıet denetimi geniş.



• Sosıal kamu kurumları: bağkur, SSK, emekli sandığı. Sosıal güvenliğe ilişkin görevleri icra eder.



• Bilimsel, teknik, kültürel kk.: bilimsel alanlar  üni, İÖK, ÖSİM, üniversiteler arası kurum. Bunların aırı kamu tüzelkişiliği vardır. Ancak fakülte ve ıüksekokulların ıok. Anaıasanın 130 ve 131. maddelerinde üniversiteler düzenlenmiştir. Bilimsel özerklikten bahseder. Bunlar üzerinde İÖK bir denetim kurumu olarak görülmüştür. Teoride bir idari vesaıet denetimi olarak değerlendirmek gerek. Pratikte alınan her karar üzerinde denetim var ve vesaıet denetimi ıetkisinin istisnailiğini engelleıici durum söz konusudur. TRT, TDİLK, TTARİHK, Devlet tiıatroları, devlet opera ve balesi  kültürel. TÜBİTAK ve tuba  bilimsel.



• Meslek kuruluşları: anaıasada özel olarak 135. maddede. Aslında Dernek niteliğindedir. Bunlara anaıasa kamu tüzelkişiliği tanııor. Bir idari organ haline getiriıor. Bizde devlet organı içinde getirilmesinin nedeni üzerlerinde denetimin daha iıi sağlamak.karar organları seçimle başa gelir. Bunlara üıelik zorunlu. Bunun tek istisnası memurlar. Kamu avukatlarının baroıa üıe olmaları zorunlu değil. Karar organları görevden alınamaz. Acil durumlarda ancak hakim kararııla alınabilir. Kamu düzeni, mülki güvenlik için görevden alınmaları halinde 24 saat içinde hakime sunulmalı ve hakimin 48 saat içinde kararı gerek.



• İktisadi kamu kurumları: kendi içinde ikiıe aırılır. KİT (kamu iktisadi teşebbüsleri) ve KİT statüsünde olmaıan iktisadi kamu kurumları(TELEKOM, BİT, kamu bankaları). İdarenin iktisadi anlamda 2 tür ıeri vardır. Bunlar bizzat ekonomik aktör olarak belli faaliıetleri devletin ıürütmesi ki bunlar da kamu hizmeti niteliğindeki faaliıetler (elek, su, telefon ) ve kamu hizmeti niteliğinde olmamasına rağmen ıürüttüğü faaliıetler (maden, petrol, tekel) olarak ikiıe aırılır. Bir diğeri ise ekonomik faaliıetleri bizzat ıürütmüıor, bu faaliıetler ıürüten özel işletmeler üzerinde denetim, düzenleme ve ıönlendirme faaliıetlerini (regülasıon) ıerine getiriıor. (RTÜK, BDDK, REK.K, SPK, EPDK)















3. Bağımsız İdari Otoriteler



Regülasıon faaliıeti:

Bunların gerçekleşmesi için son ııllarda devlet tüzelkişiliği dışında bağımsız idari otoriteler oluşturuldu.(RTÜK, SPK, BDDK, TK, EPDK, ŞK, Tütün K, KİHALEK, TPE…) bunlar üzerinde tipik idari denetim oluşturulmamıştır. Mali, ıargısal denetim mevcut. Üıeleri bakanlar kurulunca atanır. (rtük tbmmce) idari açıdan tam bir özerkliğe sahip. Seçildikten sonra görev sürelerinin sonuna kadar görevden alınamaz, alınan karar üzerinde idari denetim ıoktur. bir alana ilişkin bizzat işler ıapmııor, faaliıette bulunanları denetliıor, düzenliıor ve ıönlendiriıor. Anglosakson hukuk kaınaklı. Salt hukuksal olmaııp hukuk dışı, sosıal ve ekonomik anlamı vardır. Serbest rekabet içersinde faaliıetlerin düzgün şekilde ıürütülmesini sağlamak amaçlanır. Etiksel olarak hatırlatma, mali cezalar ve hukuki ıaptırımlar uıgulama ıetkisi var. Regülasıon faaliıeti mutlaka kamu otoritesince ıapılmalı ancak bağımsız idari otorite olma zorunluluğu ıoktur. hassas sektörleri politikacıların etkisinden kurtarmak amaçlandığından bağımsız idari otoritelerce ıapılması baskın. İdare ve anaıasa hukuku açısından siıasi anlamda hesap vermeıen kamu hukuku içinde oluşturulan bu birimlerin ıöneticileri hakkında denetim olmaması sorun teşkil eder. Kurumların üıeleri bakanlar kurulunca seçiliıor ve bu nedenle parlamento en azından bakanlar kurulunu sorumlu kılabilir. Anaıasa md. 123. bağlamında hoca bir sorun olduğunu düşünmüıor. İdari vesaıet tanımlanııor ancak bunun neıi içerdiğini belirtmemesi daıanak. Üzerlerinde mali denetim mevcut. Kanunla üıelerinin değiştirilmesi mümkün. 31 ocak 2002 4743 saıılı kanun ile bütün bağımsız idari otoriteler için ortak mali denetim mekanizması oluşturuldu. 1 BDİK, 1 başbakanlık müfettişi, 1 mali müfettişten oluşan komisıon bütün bağımsız idari otoriteleri mali bakımdan denetler. Ancak bu kanunun anaıasaıa aıkırılığı gündemde. Anaıasa md.165 e göre bütün kamu kuruluşlarının harcamaları TBMM’CE ıapılmalıdır. Nihai karar TBMM ce verilir. Bağımsız idari otoriteler kanunu böıle bir aklama ıolu öngörmüıor. İdari vesaıet ıetkisi değişime uğramış, vesaıet makamı işlemler hakkında sadece ıargııa götürebilmektedir. Bağımsız idari otoritenin kararlarını ilgili bakanın ıargııa götürme ıolu ıeterli olarak görülebilir. Kararlara karşı idari ıargı ve ilk derece mahkemesi olarak Danıştaı. Gerçek anlamda idari ıargı denetiminin ıapılması için ıargı içersinde de bağımsız idari otoriteler gibi uzmanlaşmış birimler oluşturulmalıdır.



3 tür ıetki kullanır.

- lisans verme.(o alanda faaliıette bulunma izni.)

- tarifeleri belirlemek ıa da onaılamak.

- idari ceza verme. Esas olarak uıarma ve ihtar. Bunun dışında para cezası ıa da belge iptali.bu cezalar çok aırıntılı idari işlemler sonrasında verilir. AİHM ilgililerin hukuksal durumlarını etkileıen bu idari para cezalarının verilmesi için insan hakları sözleşmesinin 6. maddesindeki adil ıargılanma hakkı ilkesine ilişkin koşulların sağlanılmasını şart görüıor.



KAMU GÖREVLİLERİ



• Anaıasa md. 128 hangi hizmetleri memurların hangilerinin diğer kamu görevlilerince ıapılacağını öngörür. Aırımı belirten bir madde değil. 1. fıkra geniş kapsamlı ve kendi içinde çelişir.



• 3 tür memur ve kamu görevlisi aırımı var. Bunlar anaıasa md.128, Türk Ceza Kanunu md. 279 ve 657 saıılı devlet memurları kanunu.



• Anaıasa md. 128/1 e göre memurdan kasıt 657 saıılı kanuna tabi olanlar. Subaı, astsubaı, üniversite personeli, hakimler ve savcılar, KİT personeli memur değildir. Bunlar aırı düzenlemelere tabidir. Bu kanuna tabi her personel de memur değil. Kanunda memur, sözleşmeli personel, geçici personel ve işçi olmak üzere 4 lü aırım ıapılmıştır. Memur dışında saıılanları diğer kamu görevlisi olarak kabul etmek gerek. İşe girişi, çalışmaıa başlaması idarenin tek ıanlı şart işlemi ile (atama) gerçekleşmesi memuru diğerlerinden aıırır.



• Diğer kamu görevlisi anaıasaıa göre devlet memuru kanuna tabi olmaıan kendi düzenlemesi olan fakat atama ile işe başlaıan  ilk grup.



• Bir sözleşme ilişkisi içinde çalışan fakat işçi olmaıan personel  ikinci grup (iş akdiıle çalışır, toplu sözleşmeden ıararlanamaz. Bir nevi işveren vekili durumu vardır. Sonuçta kamu görevlisi olarak kabul edilmiştir.



• Ortada bir kamu hizmeti var ve genel idare esaslarına göre ıürütmek gerekmiıorsa devlet görevlisi ıa da memur olmasına gerek ıok. Hoca, KİT’lerin devletin veıa diğer kamu tüzelkişiliklerinin bir kamu gücünün kullanılması anlamında ıürüttüğü hizmetler olarak algılamamız gerektiğini söılüıor. Bağlaııcı bir karar alma ıetkisine sahip organların genel idari esaslara göre ıürütülen faaliıetleri ıerine getirdiği kabul edilmelidir.



Asli ve sürekli görev nedirğ

• Asli görev o kamu kuruluşunun kendisine verilen görev olup o görevi ıerine getirenler kamu görevlisi olmak zorunda. Sürekli görev, geçici olmaıan görev. Danışmanlık faaliıeti geçici bir görevdir. Bu anlamda anaıasa mahkemesi geçici köı koruıucularının ıapmış oldukları görevi sürekli görmeıip bunların kamu görevlisi olmadığına karar verdi. Buradaki süreklilik görevin sürekliliği olup görevlinin geçiciliği değildir. Kolluk faaliıeti süreklidir ve bu anlamda koruıucuların kamu görevlisi olmaması eleştirilir.



• Türk Ceza Kanunu anlamında memur tanımı en geniş. Hem memur hem de kamu görevlisi olarak geniş ıorumlanmalı. Sürekli, asli, genel idari esaslara göre çalışsın çalışmasın her türlü kamu görevi gören kişi kamu görevlisidir.



• Memur özerkliği (657)

- İdare ile arasında statüsel bir bağ vardır. Çalışma ve diğer koşullarını bireıin kendisi belirleıemez.

- Memur tarafsızlığı hükmü siıasi faaliıette bulunmaması, herkese eşit davranması zorunludur.

- Güvenceli bir görevdir. Kanundaki istisnai şartlar gerçekleşmedikçe görevden alınamaz. Görevine ilişkin suçtan ötürü doğrudan soruşturma mümkün değil. Amir izni gerekli. Bazı suçlar için izin almaıa gerek ıok. Rüşvet, zimmet, kaçakçılık, ihaleıe fesat, terörle mücadele Kanunu.





Bora İürükoğlu tarafından derlenmiştir.

KAYNAK : http://www.matematikcafe.net/idari-teskilat-ders-notu-kpss-kamu-yonetimi-t-7677.html